|
Peels-Mollen, J. met werkgroep Weerderheem in Valkenswaard (Ed.) (2007), M’n Moederstaol. Zôô gezeed, zôô geschreeve. Almere/Enschede: Van de Berg.
aan, òn, aan |
aanfeesten, ònfiste, aanfeesten |
aanschrabben, anskrabbe, aanstrijken |
aanstaan, ànstòn, aanstaan |
aanstalten, anstalte makte, ergens mee beginnen |
aantreden, òntreje, aantreden (beginnen) |
aardappel, èrpel, èrrepel, èrpels, aardappels |
aardig, aorige, eigenaardige |
aardigheid, aorighèd, aardigheid |
aardkar, èrdkaar, aardkar (zand) |
accorderen, akkedeer ’t, overeenkomen |
achtereen, aachterin, achter mekaar, meteen |
afhaffelen, afgehaffeld, vertroeteld |
afvragen, zal doe afvraoge, zul je je afvragen |
ajour, azjoer, open naaiwerk |
ajuin, jùin, uien |
akker, èkker, èkkers, akker |
aling, ’n ólling wèèk, een hele week |
allemaal, allemol, allemaal |
altijd, eltè, aaltè, altijd |
altijd, eltè ùit, altijd uit |
arm, èrrum, arm |
armband, èrrembèndje, armbandje |
armoede, èrremoei-j, oew èrmoei-j, armoede |
astrant, strante, brutale |
batist, betist, batist (soort stof) |
bedevaart, bèèvert, bedevaart |
begaaien, begaoid, verbruid |
begankenis, begènkenis, een heel aangaan |
begankenis, ’n hil begènkenis, een heel gedoe |
begrijpen, begriip, begreep |
Belg, in Bels, in België |
belse, ’n Belze, een Belgische |
betalen, veur betald, voor betaald |
bezie, beezies, bessen |
bezigheid, bissigheeje, bezigheden |
big, bagge, biggen |
bij, bè, b’ons, bij, bij ons |
bijkans, bekant, bijna |
bijkrijgen, bèkrigge, bijkrijgen |
biljarten, [biljart spelen], wà biljèrterèè-j, om te biljarten |
billenwagen, billewaoge, te voet |
binnen, binne de kortste kirre, in korte tijd |
Bladel, Blaal, Bladel |
bladeren, blaor, blorkes, bladeren (van de bomen) |
bleek, blèi-jk, bleek, grasveld |
blèren, blèèrde, huilde |
blij, blèè-j, blij |
blijken, bliik, bleek |
blijven, blèft 't, blèttie, blijft het. blèttie (blijft hij) |
blikken, blie-ke, kijken |
bodem, dèsse bojem hebbe, dat ze goed gegeten hebben |
boek, buukske, boekje |
boerderij, boerderèè-jkes, boerderijtjes |
boom, n'n bom, een boom |
boomgaard, bôôgerd, boomgaard |
broche, bröske, broche-je (sierspeldje) |
broer, bruurs, broers |
brokmop, brokmop, plaatselijk gebak |
brouwerij, [waar gebrouwen wordt], braawerèè-j, brouwerij |
brouwselkar, braawselkaar, brouwselkar (bierbostel) |
bruinachtig, bruin-èittig, bruinachtig |
buil, bölleke, papieren zakje |
burgerhuis, börgerhùiskes, burgerhuisjes |
commies, cummieze , douane ambtenaren |
compassie, compassie, medelijden |
cuisinière, kwiesenjèèr, kookkachel met oven |
D.U.W., D.U.W., Dienst Uitvoering Werken |
daarlangs, durlangs, daarbij |
daarom, durrum, daarom |
dabber, dèbberkes, kleintjes, kleutertjes |
dat, dètter, dèt ie, dètter: dat er; dèt ie: dat hij. |
deeg, dig, deeg |
delen, dèlde, deelden |
dennendol, dennedolle, dennenappels |
dennennaald, dennenolde, dennennaalden |
dikwijls, dikkels, dikwels, dikwijls, vaak |
doen, dinne, deden |
door doen, dur doen, doorspelen van oud- naar nieuwjaar |
doordraaien, durdrèèjde, doordraaide |
doorgaan, durgòn, doorgaan |
dorp, dörrep, het dorp zelf |
dorp, törrep, centrum in ons dorp |
dorser, dorser, dorsende boer |
Dorst, [toponiem], Dorst, klein plaatsje vlak bij Breda |
drijven, drèève, drijven |
druk, ‘nnen drukke mens, een drukbezet man |
dubbeltjesmeter, döbbeltjesmèèter, dubbeltjes-gasmeter |
dweilen, dwèile, van café naar café gaan |
eekhoorn, iikhorres, eekhoorns |
eerder, iir klaor, eerder klaar |
eerste, zunnen urste, zijn eerste |
eigenheimer, [soort aardappelen], eigenheimers, soort aardappelen |
Eigenheimers, Eigenheimers, hier ’n Carnavalsclub |
el, el, oude lengtemaat |
ellegoed, ellegoed, stof aan de meter |
ettelijke, etteleke, enkele |
eventijdig, èffetèèd, gelijktijdig |
fier, fier, trots |
fil d’écosse, fil décosse, gemerceriseerde katoen |
flauw, flùiw, flauw |
frutcadeau, frutkedookes, kleine cadeautjes |
gaan, gi, gigget; godde; godde; gull, gaat. gigget (gaat het); godde (ga je); godde gullie (gaan jullie) |
gaarne, gèèr, graag |
galg, gallege, bretels |
galper, galpert, jong galperds, gallepers, snotjongen, jonge jongens |
gave, givve, gave |
gebed, gebid, gebeden |
geen een, ginnen innen, geen een |
geest, vur de geest haole, herinneren |
gehaaid, gehei-jd, gehaaid |
gejaagd, [jachtig], gejaogde, gejaagde |
gelijk, gelèk, gelèèk, gelijk, zoals |
gelijk, ’t is lèk as, het is gelijk als |
gelijk, lèkas, zoals |
geloven, geleuve, geloven |
gerief, gerie-f, benodigdheden |
get, gette, zijn leren beenkappen |
getrek, getrèk, grapjes (figuurlijk) |
gewaar, gewaor, gemerkt |
geworden, geworre, zijn gang gaan |
giroffel, snoffels, kleine anjers |
glijer, glijer, step |
goed, nie tegoei-j, niet goed (ziek) |
gordijn, gurdèèn , gordijn |
gossiemijne, gossie mijne, kracht term |
goudgeel, gaawdgèèl, goudgeel |
griezelen, gegrieseld, geharkt |
groot, gruttere, grotere |
groot, grotsten hôôp, de meeste |
groots, gruts praote, deftig praten, spreken |
halen, holde, haalde |
handig, hendig, hèndiger, makkelijk |
hard, harde weg, bestraat, klinkerweg |
hebben, hadde, hè’k; hè'k 'r; hedde; hit, had je; hè’k (heb ik); hè'k 'r (heb ik er ); hedde (heb je); hit iemes (heeft iemand); hit’r (heeft er); hig’t |
hebben, wà han, wat hadden |
heel, hille, hele |
heen, henne, heen |
heen, um oe hinne, om je heen |
heet, hiit, loops |
heet, hiite zommer, hete zomer |
heilig, hèllige daog, heilige dagen |
heten, hiet, hit, hiette, heet. hiette (heette) |
hof, hof, wà hoof (mv.), moestuin, enkele hoven (tuinen) |
hond, huundjes, hondjes |
hoogtijdag, hogtèèjdaog, hoogtijdagen |
hoop, hôôp hôôge omes, veel belangrijke personen |
hoorn, horres, hoorns |
horen, hurde, hoorde |
horlogemaker, lòzziemaoker, horlogemaker |
hoven, heuve, tuinieren, de tuin bewerken |
huishouden, haushaawes, huishoudens |
iemand, iemes, iemand |
inbouwen, ingebaawe, ingebouwd |
intijds, [op tijd], intèds, op tijd |
intreden, ingetrojje, ingetreden |
jas, jèske, jasje |
jenever, snèèvel, jenever |
jeneverflessen, snèèvelflessen, jeneverflessen |
joekelen, joekerde, kort janken |
jullie, èllie, eulie, geulie, gèllie, jullie |
jullie, ellie-je vadder , jullie vader |
kaan, koi-jkes, kaantjes |
kalf, kelfke, kalfje |
kamer, kommer, kèmmerke, kamer |
kap, kèpkes, valkerij-attributen |
kapel, kepèl, kapel |
kar, kèrke, karretje |
kasteel, kestilleke, kasteeltje |
kattenpis, dè war ginne kattepies, dat was niet mis |
Keersop, Kirsop, Kirsup, Keersop (riviertje) |
kèès, kaas, kaas |
keigaaf, kèi-jgif, puntgaaf |
kelen, keele, raapstelen |
keren, kèèrre, vegen |
kerkloop, kerk-lupke, kerkloopje, sloot |
kijken, kèèke, kijken |
kin, dobbel kien, dubbel kin |
kind, kèind, kind |
klare, klaore , jenever |
kleed, kleedje, jurkje |
kleermaker, klirmaoker, kleermaker |
klein, klèèn, klein; klèèn strotje: klein straatje |
klemmen, klemme, spannen |
klepschuw, klepschùiw, praatschuw |
kleren, kliir , kleren |
koe, koe-j, koe-j, koe en/of koeien |
koffieroom, koffieromme, koffiemelk |
komen, kum’t, kwamde, kum’t (komt het), kwamde (kwam je) |
konijn, knèèn, konijnen |
kont, kont, gewoon kont |
korenmijt, korremèèt, korenmijt |
kostganger, kosgèngers, kostgangers |
krek, krèk, precies |
krek, krèk te goei-j, net goed |
krek, nie krèk, niet precies |
krijgen, krè, krèè’k; krèèk’t; kriigde;, krijgen. krè (krijgt), krèè’k (krijg ik); krèèk’t (krijg ik het); kriigde (kreeg je); kriige (kregen) |
kruiwagen, kreuge, kruiwagen |
kunnen, kosde, kosse, kost, kosde, kosse (konden), kost (kon) |
kwaad, koi-je durhenne, de kwaaien door ( het slechte door) |
kwaad, kaoi-j jaor, slecht jaar |
kwijt, kwèèt, kwijt |
labboon, labbònne, tuinbonen |
lamenteren, lammetèère, jammeren |
lang, laang kleedjes, lange jurkjes |
langveter, langveter, valkerij-attributen |
lap, lèpke, lapje |
later, latterhenne, later |
leesteken, lèèstiike, leesteken |
lierlauw, lierielùiw, lauw, halfwarm |
lievermannetje, lievermènnekes, duizendschonen |
liggen, lì, lì (ligt) |
lint, lèint, lint |
loer, loer, valkerij-attributen |
lopen, lupt, loopt |
maaien, gemij-jd, gemaaid |
maandagmorgen, mandaggemèrge, maandagmorgen |
maar, mèr, maar |
mallejan, mallejan, speciaal voertuig voor bomenvervoer |
mangel, mangel, linnenpers (met twee rollen) |
mangel, mangels, mangelwortelen |
mannetje, mènneke, mannetje, jongetje |
mastbos, maastebos, dennenbos |
meepassant, meej-impassant, meteen |
meestal, mistal, meestal |
melk, mölk, karnemelk |
mens, ne mens, een man |
met, meej vadders meej, met vader mee |
middag, op de middeg, mee eten (warm eten) |
mij, vur mè, voor mij |
mijn, mèèn, mènne, mijn |
moeiig, muug, moe |
moeten, moeze, moesten |
molen, meule, molen |
molière, molières, bepaald model schoenen |
mondig, mundig, mondig, hier meetellen |
mondverterger, mondvertèrreger, mondverterger, iets van niks |
moor, moor, moore watter, waterketel |
morgen, smèrreges, ‘smorgens |
morgen, smèèreges, 's morgens |
naar, nur, naar |
najagen, naojaoge, najagen |
nemen, nemme, nemen |
nevens, neffenin, naast elkaar |
nieuw, nèèi-j, nieuw |
nieuw, nuuw, nieuw |
nieuwerwets, nuuwverwetst, nieuwerwets |
nieuwjaar, Nèèjaor, Nieuwjaar |
nijpen, te nèèpe, te nijpen (schaars worden) |
node, nooi, node, met tegenzin |
noemen, genuumd, genoemd |
nog eens, ’t noggis, het nog eens |
omdat, umdè, omdat |
onderweg, onderweeges, onderweg |
oor, urkes, oortjes |
opgetakeld, òngetaokeld, aangekleed |
opnaad, opnùi-jkes, opnaadjes |
opnieuw, opnèèt, oppernèèjd, opnieuw |
oudelui, d’aawlùi-j, de oudelui (ouders) |
ouderwets, aawverwetste, ouderwets |
overentie, overèntie, over |
paar, por aander, paar anderen |
paard, pèèrd en kaar, paard en kar (wagen) |
paasbest, pòsbest, paasbest |
pad, pèèjke, paadje |
pakje, pèkskes, pakjes |
paplepel, [lepel voor pap], paplippel, paplepel |
parochieblad, perochieblèè-jke, parochieblaadje |
peulen, póóle, doppen |
pinnentol, pinnendol, tol |
pissen, piese, plassen |
plaatje, [afbeelding], platjes, plotje, plaatjes, afbeelding |
plaats, plak, plaats |
plakzuurtje, plèkzuurkes, zuurtjes (snoepgoed) |
plooien, ploi-je, plooien |
poot, van de pôôt gevoeijerd, verkeerd gevoerd |
pootje baden, pòtje baoi-je, pootje baden |
prakkeseren, prakkezere, bedenken |
prepareren, prippereerde, prepareerde |
proberen, prebèère, proberen |
pront, ‘n pronte madam, een flink mens, ’n dame |
pruimen, prùimde , pruimen (pruimtabak in je mond kauwen) |
raad, ginne raod, geen raad |
rademaker, raojmaoker, rad- of karwielmaker |
raden, raoit is, raad eens |
randen, bòntjes rànne, boontjes randen |
rats, [helemaal], rats, helemaal |
reep, op riip, de hort op |
rij, op ’n rèi-jke, op een rijtje |
rondom, rontelum, rondom |
room, romme, gewoon melk |
room, romme, melk |
roomkar, rômkaar, melkkar |
roomkruiken, romkrùike, melkkruiken |
schob, skop , lage schuur |
schoffelen, geschoefeld, geschoffeld |
schoon, skòn, schòn, schònste, mooi.mooiste. schònder plats: mooiere plaats |
schop, schup, spade of schop |
schort, skolk, schort |
schort, zùivere schollek, schone schort |
schreeuwen, schreuwde , huilde |
slapen, slupt, slaapt |
slibberbaan, slibberbaon, glijbaan |
slijk, slèèk, slijk |
smid, smed, smid |
snoepje, snuupkes, snoepjes |
snoeven, snoeve, opscheppen |
snuit, snoet, neus |
sopje, söpke, een klein wasje |
speculaaspop, spikkelassiepoppe, speculaaspoppen |
spekstruif, spèkstrùif, spekpannenkoek |
staan, ge stòt, je staat |
staart, stèrtje, staartje |
staat, stòt, staat |
standhouden, standhouwe, bestaan |
steel, stilleke, steeltje |
steen, stiin, stenen |
steken, stèkte, steek je |
stiefelen, stiefelde, liepen |
stobberen, stobberde, stofte (stuiven van zand) |
stoel, stuul , stoelen |
straatje, strötje, straatje |
strijken, strèèke, strijken |
stro, strooi-j en kaf, matrasvulling |
stromen, stromt, stroomt |
subiet, subiet , meteen |
sunlightzeep, zunligtziip, sunlightzeep |
swiersen, swierse, uitspugen |
tafel, toffel, töffelkes, tafel |
teerweg, taarweg, asfaltweg |
tegelijk, teglèèk, tegelijk |
tering, tirring, tering |
tevoorschijn, vurskèèn, te voorschijn |
tijd, ‘n hillen tèèd geleje, een hele tijd geleden |
tijd, tèèd, tèèj-je, tèèje, tijden |
toelaten, toelot, toelaten. toelot (toelaat) |
toemaat, toemut, toemaat |
Tongelreep, Tonrep, Tongelreep (riviertje) |
tot horens, tot hurres, tot horens |
totdat, toedè, tot dat; toe degge: totdat je; toe desse: totdat ze |
troep, wanne troep, wat een troep |
trouw, trùiw, trouw |
trouwen, trùiwe, trùiwt, trouwen. trùiwt (trouwt) |
trullen, trulde, op je gemak gaan, langzaam |
tuffen, tufte, spuugden |
twee, twii, twee |
tweede, twidde, tweede |
uitkrijten, [uitschreeuwen], ùitkrij-jt, uitkraait |
uitnaaien, ùitnèi-je, weglopen |
valkerij, valkerèèj, valkerij |
vaneigens, gì dè van èiges, gaat dat van zelf |
varen, vaore, varen, rijden |
Varkensbaai, Vèrkesbaai, stukje Dommel bij Venbergen |
vee, vii, vee |
vergalopperen, vergaloppèèrd, verbruid |
vernikkelen, vernikkele, kou lijden (tot op het bot) |
vernoemen, vernuumd, vernoemd |
vers, vorse èi-jer, verse eieren |
verschieten, verskie-te, schrikken |
vinden, vèène, vinden |
vlees, vlis, vlees. vlis en gesneje: vlees en vleeswaren |
voelen, vule, voelen |
voet, vuut, voeten |
vogel, vuggelkes, vogeltjes |
voile, vwaal, voile (soort stof) |
voltassen, voltaase, volbouwen (stapelen) |
voor, veur, voor |
voorraad, vurraod, voorraad |
vorm, vörrem, vorm |
vreemden, vrimde, vreemden |
vriezen, gevrôrre, gevroren |
waar, wor, wur, WAAR |
waarheen, worhenne, waarheen |
waarom, wurrum, waarom |
waartussen, wortusse, waartussen |
waarvoor, worvur, waarvoor |
waken, wakt, waakt |
warm, wèèrem, warm |
wassen, niks tege gewaase, niets tegen te doen |
wat, wà’k, wat ik. witte wà: weet je wat |
werk, wèèrek, werk |
weten, witte, wit; witte gè; wizze, weten. wit (weet); witte gè (weet je); wizze (wiste); witte wà: weet je wat |
wetering, wittering, wetering |
wijder gaan, wij-jer gi, verder gaat |
willen, wulle, willen |
wonen, wònde, wonen |
worden, wor’t, wur; worde; wierde, worden. wor ‘t (wordt het), wur (word); worde (werd) ; wierde (werd je) |
wreed, friit, trots, fier |
zaaien, zèi-jde, zaaien. zèi-jde (zaaide) |
zaaikorf, zij-jkörref, zaaikorf (hier maxi-cosi) |
zacht, zoft, zacht |
zagerij, zaogerèè-j, zagerij |
zandpad, zandpèè-j, zandpèèjke (vkl.), zandpaden |
zat, plats zat, plaats genoeg |
zat, veul te zat, veel te dronken |
zeggen, ie zì, ze zeje; zin ze, zeggen. ie zì (hij zegt), ze zeje (ze zeiden); zin ze (zei ze) |
zijn, zènnen, bende gullie; d’r zèn, zijn. bende gullie (zijn jullie); d’r zèn (er zijn) |
zodat, zôdèt, zodat het |
zonde, sund genog, jammer genoeg |
zo’n, zònne, zo een |
zwaaien, zwèi-jde, zwaaide |
zweet, zwiit, zweet |
Gelieve als bronverwijzing te gebruiken:
Sijs, Nicoline van der (samensteller) (2015-), eWND, op ewnd.ivdnt.org, gehost door het Instituut voor de Nederlandse Taal
|