INT Dialectwoordenboeken

Gast, C. de (2011), ’t Boekske van de Aolburgse taol, Wijk en Aalburg: Stichting behoud Aalburgs dialect.

aafs, efs , binnenstebuiten , ge hëd oewe jas efs aon je hebt je jas binnenstebuiten aan

aalbes, ellebëze, (W) aalbessen

aan beide kanten, baaiskaante , wirskaante, aan beide zijden

aan gene kant, aon gunne kaant , aan die kant

aanrecommanderen, aonrikkemendére , aanbevelen

aantuiieren, [aankleden], aontooiere , aankleden , wâ hè ze der èège aongetooierd wat heeft ze zich potsierlijk aangekleed

aanzetten, ge môt de veinsters aonzëtte, je moet de vensters in V-vorm zetten, bijna dicht doen

aardappel, èèrepel schëlle , aardappelen schillen

aardappelschilmes, [soort mes], èèrepelschëlmëske, aardappelschilmesje

aardbei, errebëze, (W) aardbeien. Erbëze (M)

accorderen, akkedére , overweg kunnen (Fr.: accorder), die twee akkedére goe meej mekaor die twee kunnen goed met elkaar overweg

achterhuis, [(gedeelte van het) huis dat niet aan de straat staat], aachterhuis , soort bijkeuken

adem, aosum, adem, ’t Is un zaok van unne langen aosum

ader, aojer, ader

afwas, [vaatwas], aafwaas , vaat

afwas doen, dun aafwaas doen, de vaat doen

afzijgen, de èèrepel aafzège, de aardappelen afgieten

ajuin steken, juin stèke, uien rooien

akelig, aokeluk , akelig, niet fit

akkefietje, akkefietje , karweitje, probleempje

aling, [in de lengte], èèling , in de lengte, in tegenstelling tot: dwars

aling, [in de lengte], èling, èlings, in de lengte

allemeneur, allemeneur , te kwader ure (Fr.: à la malheur)

als je, egge , (V) als je. Agge (B)

amper, aamper, nauwelijks, Ik zij nog mar aamper klaor

anderander kleuren, aanderaander kleure, allerlei kleuren

anderdaags, [volgende dag], s aandren daags, de volgende dag

anderjaars, ônderjaors , afgelopen jaar of een aantal jaren geleden

andijvie, andivie, andijvie

appelsien, appelesien, sinaasappel

arbeider, errebaajer, arbeider

arm, èèrum , arm, lichaamsdeel

arm, èèrum, niet rijk

arm met weerhaken, èèrum meej wirhaoke, (W) letterlijk: arm met weerhaken, dus erg arm.(uitdrukking J.W. Bouman)

armenhuis, [tehuis voor arme mensen], èèremeshuis , (B) huurhuis van de diaconie

armoede, èèremoei, armoe

armoeden, [tobben], èèremoeie , tobben

astrant, ôntstraant , onbeleefd

avanceren, affesére , opschieten. Affesaotie maoke (W)

baak, [mes], baok , groot mes

bakje koffie, bakske koffie, kopje koffie, gif de jông mar un kommeke poeier en mijn mar un bakske koffie

bakkes, bakkus, mond

ballie, ballie , evenwicht , mekaor in ballie haauwe elkaar in evenwicht houden

bamismarkt, baomusmèrt , herfstmarkt

bamissen, baomuse , (W) nalezen fruitoogst. Komt van St-Baafmis, feestdag van St. Bavo (1 oktober)

bamisweer, baomusweer , regen- en storm- achtig weer in de herfst.

bank, baank, bangeske, bank, bankje

bascule, baskwiel, bascule

bedzeiker, beddezèker, pissebed

been, biëën, been, benen

beer, bèèr , mannetjesvarken

beest, biëëste , beesten

beetje, bietje , beetje

begaaien, begaoje , er een potje van maken. Een streek uithalen. , hij hèggut wiëër begaoid hij heeft de boel weer op stelten gezet

begrafenis, begraffenis, begrafenis

behemstig, behemst , achterbaks

bekijks, [het bekijken], bekëks, bekijks

belasten, [last geven], belaaste , opdracht geven , hedde me nog wâ te belaaste? Heb je nog een opdracht voor me?

belatafelen, zijde belaojtaffeld!, ben je nou helemaal gek!

belder, [seugniet], belder , deugniet

belderen, [kattekwaad uithalen], beldere , kattenkwaad uithalen

ben, bin, mand. Zie: Van Dale: ben

beneukt, benukt , betoeterd. , zijde benukt! Ben je benukt!

bereiken, berëkt , bereikt

betijen, betije , bijkomen , ik mot effe van die drukte betije ik moet even van die drukte bijkomen

bezem, bëssum, bezem

bezwaai, [drukte, gedoe], dè ’s un hiëël bezwaai, dè’s un hiëël bezwiet, dat is een heel gedoe

bijkans, bekaant , bijna

bijtijds, [op tijd], betëts , bijtijds, op tijd , zurg dè ge vanaovond betëts thuis zijt zorg dat je vanavond op tijd thuis bent

binden, beinde, binden

black varnish, [houtbeschermingsmiddel], blekwânnes , (W) zwart houtbe- schermingsmiddel, soort carboleum

blad, blèt , dienblad , un blèt bier een blad bier

blaten, blète , blaten

bleek, blèèk , grasveld waar de was te drogen ligt.

blein, blèèn, blaar. , Ik heb un blèèn op mun haand

blekken, [vergiet], blekkentje , (W) een schaaltje om de gewassen ruiten af te gieten.

blèren, blère, hard huilen/indringend roepen

blezen, [ontdoen van kaf, kroontje], de errebëze worde geblèèst, de aardbeien worden van de kroontjes ontdaan

blindaas, bleindaos, daas of paardenvlieg

blindedarm, [lichaamsdeel], bleinde dèrum, (blinde) darm

bloten, [van haren of begroeiing ontdoen], bleuite , blöte, onkruid, restoogst maaien

bocht, bocht , kantgras, onkruid,

bocht, bocht , slecht materiaal, slecht spul

boesteren, [hard werken], boestere , (G) hard werken

boezeroen, bazzeroen, boezeroen, werkoverhemd

boomgaard, bôôgerd, boomgaard

bord, borreke, bordje

boter, bôtter , margarine

braai, [(restje) voedsel], unne braoj, een kliekje warm eten

braam, brème , bramen. Bremme (G, W)

braden, braoje, braden

breed, briëëd, breed

breekboon, brèèkboeôôine, prinsessenbonen

breien, braaje, breien

brief, brifke, briefje

brobbelen, [rommelen], brobbele , rommelen, er een potje van maken , ge brobbelt er mar wâ van je maakt er een potje van

broekeind, [boomstronk ], broekèènd, kontèènd, boomstronkgedeelte onder de grond

bronolie, bronôlie , petroleum

bronoliemachine, bronôliemesien , (M) petroleumstel

brood, broeôôid, broeôôi, brood

brug, bruggeske, bruggetje

buikzoet, bukzuut , beurse plekken in het fruit

bunzing, bussing, bunzing

bussel, bussel , bos hout, rieten mandje voor bessen e.d., inh. ca. 5 kg.

buten, bute , verstoppertje spelen

buts, buts , deuk

buurschap, buurschop, (W) nabuurschap

buurt, burt, in de omgeving , in de burt

buurtavond, deinsdagaovond is onze burtaovond, dinsdagavond is onze bezoekavond

buurten, burte , burenbezoek afleggen

centenbak, [vooruitstekende onderkaak], centebak , (G) vooruitstekende onderkaak

contreie, contraaje , streek, omgeving. Zie: Van Dale: contreien

cornelisroos, knelisroeôôze , pioenrozen

dag, wanniëër den dag aon de locht komt, wanneer de zon opkomt

dam, dam , erf, oprit , môtte oewen dam nôg doen, vège of rijve? moet je het erf nog vegen of harken?

dapelen, [rollen], daopele, (om)rollen

darm, dèrum, darm

dat, dè , dèt, dat , dè, dèt boek

derde, driede , (W,V,B) derde

dikwijls, dikkels, dikwijls

dit, du boek, dutboek, dit. , du, dut boek

dodoor, dodoor, domoor, onnozel iemand

doen, dè doede zô dat doe je zo; wâ gaode gij doen? wat ga je doen?

doerak, doerak , deugniet, wè zijde unnen doerak

doorberen, deurbère , met vieze schoenen naar binnen gaan

doorheen, ge mot er effe deurhëne, je moet er even doorheen

doos, doske, doosje

dorp, durp, dorp

dot, dot , veel, unnen dot sigaorebaandjes

draad, draoike, draadje, un draoike gaore een draadje garen

draai worst, unne draai worst , een ring worst

dreesmannetje, [goedkope klusser met AOW], dreesmanneke, (V) goedkope klusser, werkman als 65-plusser

drein, [ruziezoeker], drèèn, ruziezoeker

dreinen, drène, dreinen, plagen, zeuren

droffel, [anjer], droffeltjes , klein soort anjers

droog, drueug , droog

droogheining, drueughèning , waslijn die is gespannen tussen twee palen

dun, dun, koud, schraal

eek, [dwars], èèke, dwars, eigenwijs, hij is toch zunne èèke (M) hij is toch zo'n dwars iemand

eend, ènd, eend

eerst, iëërst , eerst, meteen

Eethen, [toponiem], Ik môt niet vergète dè ‘k zij vergëte te ète in Ië, ik moet niet vergeten dat ik ben vergeten te eten in Eethen

ei, aai, aaier, aaike, ei

einde, èènd, eind(e)

einde, ènd, eind

emmer, immer, emmer

en passant, passaant , meepesaant, tegelijkertijd

enkel, inkel, enkel, hij hëët zunnen inkel verstukt

enkele, inkelde, enkele

er op hebben , daor hëët ie ut nie ôp, dat lust hij niet graag, daar is hij bang voor

er tussen uit naaien, er tussen uit naaie, er vandoor gaan, hij naait ur laangs hëëne

eten, ète , eten, ik môt niet vergète dè ‘k zij vergëte te ète in Iëëthe ik moet niet vergeten dat ik ben vergeten te eten in Eethen; waor der zeuve ète, kunne der ôk aacht ète!

even, [eventjes], effe , eventjes

fleer, [bijdehand], flèèr , bij de hand, uitgekookt , zij is un flèèr zij is een bijdehand iemand

folen, fôôle, foeôôle, knuffelen, vrijen

gaan, gaon, ik gaoi ,hij gaot, vormen van gaan in de teg. tijd

gaan, hoe gaoggut mee hum?, hoe gaoggut mee heur?, hoe gaat het met hem, haar?

gaarne, gère, graag

gaarne, ik zò dè zô gère doen, ik zou dat zo graag doen

gaffel, gaovel, tweetandige hooivork

gans, gaans, gans

gapen, gaope , gapen, nieuwsgierig kijken , den dieje staot te gaope die staat nieuwsgierig te kijken

gaper, unne gaoperd, een nieuwsgierig iemand

gasconnade, wâ hëdde toch un kaskenaode, wat heb je toch een koude drukte

gauw, gaauw, gauw, vlug

gebbeken, gëbbeke, ginnegappen

geen, gin, geen, er is gin man gewiest er is niemand geweest

geeneens, giniëëns , niet eens

geit, gèèt , geit, nou za ‘k iëërst de gèèt mer gaon melleke, dan krijgde zo metiëën un kommeke gèèterôôme, dè ’s goed veur den dorst

gekuch, gekech, gekuch

gelegenheid, gelegenighèd, gelegenheid

genaai hebben, genaoi hebben, baat bij iets hebben

gerei, geraai, gereedschap

geresolveerd, [resoluut], geriszeleveerd , resoluut, vastbe- sloten

gerst, gaarst , gerst

gesleept, ik zij geslept, ik ben doodmoe

gibberen, gibbere, giechelen

gibberkont, gibberkônt , een giechelend meisje

ginder wijd, gunderwijd, ginds

ginds en hier, guns en herres , hier en daar. Herres betekent: hier

gindsop, [die kant op], guns op, die kant op

girlegooi, mî ‘ne girlegoeôôi, (W) iets met de Franse slag doen (uitspr. Nel Kolff)

giroffel, snôffeltjes , (E,B) kleine anjers

glas, glaske, glaasje

goed, goed , goed

goed, goed, kleren, hij hâ zun goei goed aon hij had zijn zondagse kleren aan

Goede Week, [week voor Pasen], De Goei Wèèk , (W) de Stille Week, de week voor Pasen, in de Goei Wèèk règen ut altijd

goot, geut , goot

gootgat, [afvoer], gutgat , afvoergat in de aanrecht. (B) Gat in de muur, vlak boven de vloer om daar het schrob- water door naar buiten te vegen

gorgelen, gurgele, gorgelen

gort, aon gort, helemaal kapot, hij hèt de auto aon gort gereje

graven, graove, graven

grep, grip, grippel, greppel

groen, gruun, groen

groene met witte, gruun meej witte, snijbonen met witte bonen

groots, grots, gruts, groots, trots

grunzelen, [lachen], grunzele , lachen met binnenpret

guts, [hoeveelheid vloeistof], getske règen , buitje regen

Haagse kadee, un Haogse kadee, een kakmadam

haal, haol , In de hoogte ver- stelbaar ijzer in de schoorsteen, waar- aan de pan of ketel boven het vuur hangt

haan, haon , haone, haan, hanen

haareender, haorinder, precies eender

haargetouw, harketaauw , gereedschap om een zeis te haren met pin en hamer.

haas, haos, haske, haas

haast, hast , bijna

hagedis, erdëze, hagedissen

haksel, haksel , zult

halve, halleve, (V) halve

handig, hèndig, handig, aardig, flink, hij is erg hèndig, hij het twee rechterhaand. Hij het daor un hèndig meske opgedaon. Ut is nog een hèndig endje fietse.

handveger, [handstoffer], haandvèrreke, stofvèrreke, handveger

harden, harde, volhouden, ut is nie om te harde het is niet om uit te houden

haren, haore, scherpen van de zeis

hauw, haauw , peul, schil van erwten

heg, hëggeske, hegje

heinen, hène , een heining zetten om een weiland.

hekkendam, [brug met hek], hëkkendam , brug over een sloot, waarop een hek

hengellat, hingellat , hengel

hengst, hingst , hengst

her en der, herris en derris, hierheen en daarheen

heremijntijd, heremetije , tsjonge nog aan toe (klagerig)

herik, hirrik , (B) herik, wilde variant van koolzaad

het is maar dat je het weet, ut is mar dèggut wit, het is maar dat je het weet

hoeden, huuje , hoeden, de dieren opjagen (bij het verscharen van vee)

hoeden, meej al die jông ôver de vloer kande mar blijve hu, met al die kinderen over de vloer moet je blijven opletten

hollewaai, [lawaaiige vrouw], un hollewaai, Een luidruchtige vrouw met veel woorden waarvan er weinig verstandig zijn.

hoofdpijn, [pijn in of aan het hoofd], heûitpijn , hoofdpijn

hoor eens even, heur is effe, hoor eens even

horsdroog, [erg droog], hôrdrueug, erg droog

hort, komde gij un hortje burte?, kom je een poosje op bezoek?

hort, hortje , poosje (Fr.: heure, Lat.: hora)

hou je bakkes, haauwd’oe bakkus, houd je mond

houdoe, houdoe , tot ziens (houd je goed)

houten kop hebben, unne houtere kop hebben, een kater hebben na een feestje.

huisje, hûske , de w.c. buiten

ietwat, iete wâ , (E) iets. Iete wè, iet wè (W)

ijselijk, èèseluk , (M) heel erg

janken, jaanke, janken, huilen

janker, [zeurpiet], wa zijde toch unne jaankert, wa zijde toch unne maauwert, wat ben je toch een zeurpiet

jong, de jông, de kinderen, de jonge dieren, ’t jông toch: och het kind toch; dè jông: dat kind, dat jonge dier

jorissen, [plagen], jèrisse, (W, M) plagen, sarren

jotteren, [rammelen, trillen], jottere , rammelen, wrikken

kaas, kèès, kaas, er gaot niks bôven een sneeke broeôôid meej aauwe kèès

kadee, kadee, netjes

kaffen bed, kaffe bëdde, bedden gevuld met kaf

kanis, kaonus, mand om fruit in te plukken

kanissen, kaonuse, kaone, smakelijk eten, schranzen

kaps, [buiten adem], ik loeôôip me kèps, ik loop me een ongeluk

karosseren, [rondrijden], karrossiere, (pronkend) rondrijden

kast, kaasje, kastje

kauwauwen, [kwetteren, kletsen], kaauwwaauwe, gekaauwwaauw, kletsen, geklets

kavel, kaovul, kavel, stuk land

keel, kééle, raapstelen

kei, [helemaal], kaai, helemaal

kei, kaaier, keistenen

kei, [helemaal], de weind is kaai oeôôist, de wind is helemaal oost

keieren, [onzin verkopen], kaojere, onzin verkopen

kerkenbuil, kërkenbuil, collectezak

kers, korse, kersen

Kerstmis, Korsemis, Kerstmis

kiel, këëltje, (W) kort werkjasje, meestal blauw. Kieltje (E)

kievitsbonen, [witte boon met zwarte spikkels], kievitsboeôôine, witte bonen met zwarte spikkels

kijken, këk, kijk, këk taor is, kijk daar eens, këk tus effe, kijk eens even

kind, keinder, kinderen

kist, kiest, kist

kistjesman , [venter], kiesjemanneke, marskramer

klapekster, un klëpekster, een roddelaarster

klaphek, [vrouw], un klëphëkke, een uithuizige vrouw

klauwen, klaauwe, krabben

kleed, klééke, kleedje

klei, klaai, klei

klep, un groeôôite klëp hebbe, een grote mond hebben

klep, zij is altijd op de klëp, zij is altijd de hort op, zij is altijd weg

klepschuw, klëpschouw, kopschuw

klooien, kloeôôje, prutsen, aanrommelen, wè zitte toch te kloeôôje? Wat pruts je toch?

klootveger, unne kloeôôitvèger, iemand die slecht werk levert, iemand die iets doms doet

knolraap, knurraop, knolraap

knoopsgat, knupsgat, knoopsgat

knuppel, knippel , (W) knuppel

koe, koei, koe, koeien

kommetje, kommeke, kopje

konijnenmepper, knijnemepper, koopman die konijnen opkoopt om te slachten

konkelen, kônkele, wat aanrommelen

kool, koeôôil, koolsoorten, grune, rooie, sevooie koeôôil

kop en schotel, kopke en schotteltje, kopje en schoteltje

koud, kaauw, koud, de kaauw daog zijn bekaant aon ‘t èènd, de kachel hoeft dan ôk nie meer te braande

krek, krèk zô, net zo, krèk wè ‘k wou: juist wat ik wilde; krèk geraoje: precies geraden

kries, kriezen, kruisbessen

krikkemik, krikkemik, krakkemikkig, oud en rommelig

kringen, [pesten], kringe , (W) pesten

krooi, krooi, een heleboel, zij hebben un hiëël krooi zij hebben veel kinderen

kroot, krôôte, rode bieten

krus, [pruimensoort], kruskes, vroege, kleine pruimen

kuchen, kechen, hoesten

kuieren, kùijere, kuieren, wandelen

kuis, kuis, helemaal, dè ding is kuis verrot dat ding is helemaal kapot, versleten

kulleken, [kokhalzen], kulleke , (M) kokhalzen

kwak, [kledder], unne kwak, veel

kwaken, kwèke, kwaken, ook: druk praten, de minse zate me toch te kwèke in de kërk veurdet den dômenie begôn

kwakje, kwakske, zeuike, beetje, zootje, kwakske èèrepel, zeuike èèrepel beetje, zootje aardappelen

kwalijk, kwèlluk , (W) nauwelijks, ternauwernood. Zie ook: aamper

kwanselen, kwaansele, roeren, ongunstig bedoeld

kwatten, kwaaiere, spugen, overgeven

lammeren, [betalen], lammere, betalen

lamp, laamp, lamp

land, laand, land

langs, langs, laangs, langs

lappen, lappen, geld bij elkaar leggen om gezamenlijk iets te kopen

lazarus, ik loeôôip me ut lebbis, ik loeôôip me ut lebberis, ik loop me een ongeluk

leem, liëëm, leem

leer, liëër, ladder

leidsel, laaisel, leidsel

letsen, [ervandoor gaan], litse, er van door gaan. Lits, Zuid-Ned.: streep, Midden-Ned.: schans, barricade

licht, locht, vrijzinnig, niet orthodox, er prikte vandaog mar unne lochte dômenie

licht in het hoofd zijn, locht in’t heûit zijn, licht in het hoofd zijn

loop, loeôôip, buitenverblijf van een varken

lopen, loeôôipe, lopen

lucht, locht, lucht, un locht es unne sloeôôit, een erg donkere bewolkte lucht

luisteren, keinder luster nou es, kinderen luister eens

lus, oe ège uit de litse maoke, je uit de voeten maken

lus, gao us uit de litse, ga eens uit de buurt

machine, mesien , machine, ook: oliestel, ut vliëës staot te suddere ôp ut mesien

makkelijk, mèkkeluk, gemakkelijk

marbel, melver , stuiter

meel, [strekel], mëël , wetstok voor een zeis

meestal, mestal , merstal, meestal

meet, miëët , akker

Meeuwen, [familienaam], Mèèuwe, Meeuwen

meid, mèèd , meid, groot meisje

meisje, mèske , (B,W) meisje. Mëske (W)

meizoentje, maajzoentjes , madeliefjes

melkpap, [met melk gekookte pap], mellekepap, karnemelkse pap

menage maken, mensie maoke , (W) opschieten

mens, dè mins , die vrouw

mens, dieje mieñs, die man

mens, munne mieñs, mijn echtgenoot

mes, mèske, (B,W) mesje. Mëske (W)

messing, missing, (B) mest. (W) Messing

meteunisje, meteuniske , klein soort primula

meuk, meuk, muik, bende, rotzooi

meutel, [zeurend], meutele , (M) zeurende (kiespijn)

Mies, [poes], ies , vrouwtjespoes

moe, muuj, moe, ‘k zij zô muuj es unne geslëpten hond erg moe

moeder, môin, moeder. Môen (W)

moeten, motte , moeten , wè môtte nou? Wat moet, wil je nou? hoe môt tè? hoe moet dat ?

moffelboon, môffelboeôôin , môffeboeôôin, tuinboon

molen, meulen, molen

molentje, [plant], meulentjes , kievitsbloemen

morgen, mèrege, morgen, dè doe ‘k mèrege wel

Mostaardweg, Mostaardweg , genoemd naar de vroegere Mosterddijk; deze dijk had een ondergrond van musterd (takkenbossen).

mulder, mulder , meikever, molenaar

mutsaard, musterd , bos dunne takken, ook bomenkring, begroeiing rond- om boerenerf, windsingel.

naarhaar, naorhaor, (E,B) vervelend iemand

naast, nast , naast

natschieten, natschiete , beetje regen, dèr schiet nog wâ nat

nevens, neffe , naast

nieuw, nij , neije, nieuw, hij hèt unne hingel. Dè ’s paas unne neije: hij heeft een hengel. Dat is pas een nieuwe

nieuwsgierig, nijsgirrig , (G) nieuwsgierig

oksel, ekse , knieholten

onder, ôndere, beneden, ik gaoi wir naor ôndere: ik ga weer naar beneden

onder

onderbaaien, [bevuilen], ônderbaoje, ônderbère, de vloer vuil maken met het schoeisel, ge het hiëël de vloer meej modder ôndergebaoid meej oe ônte lèèrze

onderlaatst, [laatst], ônderlest , laatst

onderweg, ônderwégus, onderweg

ongepermitteerd, [niet toegestaan], ôngeperremeteerd , Het is te erg, dat hoort niet, dat is niet toegestaan (Fr.: permission)

onkantig, [ongelijk], ônkantige stiëën , (M) ruwe steen

ont, ônt , oneerlijk, vies, vuil

onterik, ônterik , oneerlijk iemand

op de schobberdebonk lopen, hij lopt ôp de schôbberdebônk, hij loopt te schooien, ook: klaplopen

opneuken, [opdonderen], Ette gij ôk al nij èèrepel. Nûk toch op miens, schiet toch op mens, maak dat je weg komt

ossenkop, [plant], ossekoppe , kleine margrieten

ossenkop, [appel], ossekoppe, appelsoort

overentie, [over, op voorraad], ôverènsie, op voorraad, dè hè ’k nôg wel veur oe in ôverènsie

overhands, [op de hand], overhaans, op de hand, Ze waast dè bloeske ôverhaans in ‘t iëërste sôp ze wast dat bloesje op de hand in het eerste sopwater

paap, [plant], paope , lisdodde

paard, pèèrd, paard

paardenbloem, pèèrdeblom, paardenbloem

paardenmachine, pèèrdemesien , machine aangedre- ven door paarden- kracht

paardenstaart, [staart van een paard; haardracht; plant], pèèrdestart , paardenstaart

pap, et gaauw oewe pap ôp, eet vlug je pap op, ruur in oewe ège pap joh: bemoei je met je eigen zaken

papier, papirke , papiertje

parentage, hij zit nôg bij ôns in de perremetaosie, hij is nog familie van ons

parentage, perremetaosie , (W) familiebetrekking

peen, peeje , bieten , peeje deurslaon bieten doorslaan

peenbaak, peejebaok , bietenmes

peenstamp, peejestaamp , hutspot, stamppot van aardappelen met wortelen en uien

peer, dè smakt joh, hiëël père meej spëk, Dat smaakt joh, in de schil gekookte peren met spek

peer, pèèr, peer

peer, père, peren

peggen, [priksleeën; door middel van een peg vastzetten], pëgge , (W) priksleeën

Peter, Piëër , Peter

petroleum, peterôlie , petroleum

pijn, pien in ‘t heûit, (M) hoofdpijn

pinksterbloem, pinksterblom , iris, blauwe of gele

pispotjes, [akkerwinde, haagwinde], pispotje , akkerwinde, hagewinde

plank, plangeske, plankje

plee, pleej , toilet

plukken, plok , plukte , hij hèt un kiest père geplokke hij heeft een kist peren geplukt

poeder, un kommeke poejer, een kopje chocolademelk, gif de jông mar un kommeke poeier en mijn mar un bakske koffie

poeder, poejer, cacaopoeder, chocolademelk

ponteneur, ôp oewe ponteneur staon, op je strepen staan

ponteneur, ponteneur , eer

pooieren, pooiere, poeiere, peuren, op paling vissen

pook, un pôôk van een mèèd, een stevige, uit de kluiten gewassen jongedame

potdeksel, [(planken) bedeksel; vrouw], un potdëksel, een vrouwspersoon met allerlei fratsen

prak, un prakske, een kliekje warm eten

prut trappen, proetje trappe, Een door dooi ontstane dunnere ijslaag kapot lopen

raak, dè ’s raok, dat is erg

raam, raom, raam

raap, [opgeraapt (fruit)], ut is mar raop, ut is mar val, het is maar opgeraapt fruit

ragebol, raogusbol, ragebol

ramen, raome , bereiken, het halen , dè raomde nooit dat haal je niet

regenen, ut règent dè ’t zèkt, het regent dat het giet

rietsigaar, [bloemaar van de lisdodde], rietsigaore, lisdodde

rijk, rëkste minse, rijkste mensen

rijven, môtte oewen dam nôg doen, vège of rijve?, moet je het erf nog vegen of harken?

rinkelrooien, rinkelrôôie , nietsnutten , lop nie hiëël den dag te rinkelrôôie loop niet de hele dag te nietsnutten

roeren, ruure, roeren

rogge, rog, rogge

room, rôôme, volle melk

roomboter, rôômbôtter, goeibôtter, roomboter

roompap, [met melk bereide pap], rôômepap , zoetemelkse pap van volle melk

ruigte, rugt , onkruid

ruigten, [onkruis wieden], rugte , onkruid wieden

sajet, sjet , wollen brei- en stopgaren

sakkeren, sakkere, (M) mopperen, zeuren

schaap, schaop, schaap

schabouwelijk, schabaauweluk, onverzorgd bij kleding of bij een huis

schaften, schofte , schaften

schafttijd, schofttijd , schafttijd

scharrelen, scharrele , met een meisje omgaan.

scheer, [schaar; kattekop], schèèr, kattekop van een meisje, schaar

scheiden, geschaaie, gescheiden

schelen, schouw, scheelde

schelf, schilft , (M) hooiberg. Schëlf (W)

schenden, schène, schelden

schillen, èèrepel schëlle , aardappelen schillen

schobberdebonk, schôbberdebônk, klaploperij

schobberen, schôbbere , schuren tegen de jeuk

schobbetje, [drafje], schobbeke, sukkeldrafje, zij lopt ôp un schôbbeke

schop, schup, schop

schorre, [plant], schorre , fluitenkruid, gao es gaauw wâ schorre plukke veur de knijne =

schoteldoek, schôtteldoek , vaatdoek , de schôtteldoek lëët aachter ut mesien de vaatdoek ligt achter het oliestel

schreeuwen, schriëëwe , huilen van verdriet

schretten, schrète , schreeuwen, hard roepen, hij schrèt es un maoger vèrreke

schuur, schurke , schuurtje

schuw, schouw, schuw

schuw, schouw , gehaast, slordig, ge hëggut mar schouw aafgemakt. Lop toch nie zô schouw

schuwe, [onbetrouwbaar mens], unne schouwe, een onbetrouwbaar mens, een wildeman

siererwt, [pronkerwt], sierèrtjes , lathyrus

sinterklaasmannetje, [koek], sintereklaosmanneke , speculaasje

sjouwen, wè sjouwde toch?, wat doe je toch?

sla, slaoj, sla

slechten, messing slichte , met een riek mest over het land verdelen, ut is te slecht weer veur den os om te gaon ploege, zin den boer tegen zunne knecht, gao mar messing slichte.

slep, [bruggetje], slëp , smal bruggetje over de sloot

slepen, geslept , (B,E) gesleept, ook doodmoe

sloot maken, sloeôôt maoke, gras en riet uit de sloot halen in het najaar, de sloot schoonmaken.

slootje lepsen, sloeôôike lëpse, slootje springen

smaken, [smaak hebben], smaoke, smaken

smiespelen, smiespele , (zie: fëzike) fluisteren in gezel- schap (ongunstig)

smorrelen, [pruttelen], smorrele , kliekje opwarmen in een pannetje

smorrelig, [vies], smorrelig, vies, smerig

sneb, snep, kattekop van een meisje

snotkoker, [snotneus], snotkôker , snotneus, wâ witte gij daorvan, snotkôker

spaak, spiëëke, spaken in een wiel

spade, spaoj, spa

spaden, spaoje , spitten

spader, [grondwerker], hij èt es unne spaojer, hij eet veel

spek , spèèk , parmantig , ut spèèk manneke zit spèèk: het parmantige mannetje zit rechtop

spinazie, spinaozie, spinazie

spoelen, spule, spoelen

sprauwtje, spraauwke, een beetje regen

spuwen, spouwe , (M) zie: kwaaiere overgeven

steukeren, [moeizaam voortbewegen], steukere , moeizaam voortbewegen

stoep, stôp , stoep

storm, sturm , storm

strobbelen, strôbbele , struikelen, vallen , ik zij me toch lëgge strôbbele: ik ben me toch gestruikeld

strooien, straaie , (W) stro onder de dieren leggen

strooisel, straaisel , (W) stro in de stal onder de koeien

subiet, sebiet, subiet dadelijk, onmiddellijk, ik kom sebiet

taailappen, taailappe , scholletje lopen

tafel, taffel, taofel, tafel

tafellade, taffellaoi , tafella

tarwe, terruf , tarwe

tarwebloem, terveblom , tarwebloem

tatel, [wankel], taotul , wankel, dè taffeltje staot mar taotul

teems, témus , melkzeef

temptatie, temtaosie , drukte

terugstaan, terugstaon , (W) opzij, goade ’s gaauw terugstaon

tetter, [waffel, snater], tetter , (M) mond, haauwd’ oewe tetter nou es

tijd, uit de tijd gaon, overlijden, dieje miens is uit de tijd

tillevreeën, [kinderspel], tillevreeje , (B) verstoppertje spelen

todden, todde , vodden, ook: kleren, hij hâ zun goei todde aon

toetmem, [hetzelfde], tut mem, (W) hetzelfde

tomaat, tomaote , tomaten

trubbelig doen, trubbelig doen, (B,E,M) druk doen, gejaagd zijn.

trutsen, [drentelen], dritse , drentelen , lopt ammel nie zô om de taofel te dritse, lopt ammel nie zô om de taffel te dritse drentel niet steeds rond te tafel

tuk, tuk , beet , nou hè ‘k oe tuk nu heb ik je beet (genomen)

uitkruipertje doen, [kinderspel], uitkruiperke doen, verstoppertje spelen

uitscheiden, uitschaaie , er mee ophouden.

vakantie, vakaansie , vakantie

varken, vèrreke, vèrkentje, varken

vasthouden, [in de handen houden], hij hief ut vaast, hij hield het vast

veel te veel, veuls te veul, veel te veel. Vus te veul (W)

vegen, môtte oewen dam nôg doen, vège of rijve?, moet je het erf nog vegen of harken?

vensterbank, [deel van raam], veinsterbaank , vensterbank

vergeme, [bastaardvloek], vergimme, verdorie

vergeten, Ik môt niet vergète dè ‘k zij vergëte te ète in Ië, ik moet niet vergeten dat ik ben vergeten te eten in Eethen

verinteresten, [nutteloos bewaren], verintereste , nutteloos bewaren van dingen

verkwanselen, verkwaansele, verknoeien

verleden, vleej, verleden, vorige, vleej wèèk

verruïneren, verrinnewëre, ruïneren, vernielen

vers, vors, vers

verscharen, verschaore, vee naar een andere wei brengen, koei verschaore koeien naar een andere wei brengen

verse koe, een vorse koei, een koe die na het kalven aan een nieuwe melkgifteperiode begint

veulen, vulle, veulen

veziken, fëzike , (E) smoezen, fluisteren (ongunstig bedoeld). Zie: Van Dale: veziken, vezelen

vleet, [vrouw], een lui vliëët, een lui vlëët, een luie vrouw

voelen, vuule, voelen

voeren, de vôgels zijn aon ’t vuure, (W) de vogels voeren nestmateriaal aan

voordeur, vurdeur, voordeur

vraag-eens-boekje, vraogusboekske , cathechisatieleer- boekje

vrijdagge, vrijdagge , (W) wekelijkse poetsbeurt op vrijdag

vrouwmens, frommes, frammes, vrouwspersoon

vuilnis, vullis, vuilnis. Vuilis (W)

waakhond, [hond die erf bewaakt], waokhond, waakhond

waar, war, wèr, nietwaar (stopwoord)

wassen, waase, wassen

wateren, wittere , dieren water geven.

weerga, wirgaoi, weerga, gelijke, da kint zun wirgaoi nie

weerga, wirgaoi , wedergade, andere helft of bijpassend deel, echtgeno(o)te, hier hë’k zunne iëëne klômp en daor zie ‘k zunne wirgaoi

wei, waai , wei (bijprodukt van kaasproduktie)

weide, waai, weide

welja, weljattik , wejattik, welja

welnee, wëlnentink , wëlnettik, welnee

werk, dè doe ‘k ut iëërste werk, dat doe ik meteen

wervel, [grendel], wurvel , houten deursluiting

wetten, [hardlopen], wette , hardlopen, hij kwam me daor toch den dam aafgewet

wiewauwen, wiewaauwe, wiebelen, zit nie zô te wiewaauwe ôp oewe stoel

wijd, wijer, wijder, ruimer, vrouw mak mun broek es wijer, ik heb ut er zô benaauwd in

wijders, wijer, verderop, ik gaoi weer wijer

Wijkenaar, [inwoner van Wijk ], un Wèkse, Wijkenaar. Un bij vrouw, unne bij man

wind, unne dunne weind, een schrale wind

wind, wie hèt er hier unne weind gelaote?, wie heeft er hier een wind gelaten?

windopper, weind-opper , kleine hooiopper, wordt gemaakt wanneer het slecht droogt.

winteren, [winterweer zijn], ut is aorig aon ’t weintere, het is al aardig aan het winteren

wintertarwe, weinterterruf , wintertarwe

wreken, vrueuke, wrikken

zaaikoren, [koren om als zaad te gebruiken], zadkoren, zaaikoren

zakhorloge, [horloge], zakkelôzie, zakhorloge

zal ik maar zeggen, zâ ‘k mar zëgge, een stopwoord

zand, zaant , zand

zat, ’t is zat, het is genoeg, ik zij ut zat: ik ben het beu

zat

zat , hij is zat, hij is dronken

zeggen, zômar zëggus, niet gemeend, voor de grap

zeik, iemand in de zèèk zëtte, iemand voor schut zetten

zeis, zèsie, zeis

zoetigheid, [dat wat zoet is], ik heb gère zuutighed op mun broeôôid, ik heb graag zoet beleg op mijn brood

zonde, sunt , jammer, zonde

zooi, un zooi, veel

zootje, zeuike , zootje, un zeuike boeôôine

zootje, ut is er altijd un zeuike , het is er altijd een rommeltje

zwaluw, zwalfke, zwaluw

zwemmen, zwimme, zwemmen

zwing, zwing , onderdeel van een boerenwagen waaraan de stren- gen van het tuig bevestigd zijn.

zwonk, [in de gauwigheid], zwônk , flits, in de gauwigheid. , in unne zwônk zag ik hum gaon